تازه سرليکونه
د (نکاح) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
احياء المَوَات
 
  March 19, 2017
  0
 
ليکنه: مولوي محمدعمر خطابي حفظه الله
احياء المَوَات

 مَوَات هغي بې مالکه ناآبادي مځکي ته وايي چي څوک ګټه نه ځني اخلي ، داسي مځکه که څوک د تعمير په جوړولو ، د څاه په کښلو ، د نهالګيو او کښت په کرلو د استفادې وړ وګرځوي ، نو ودې ته احياء المَوَات وايي .

د ابو حنيفه رحمه الله په آند که څوک د امام يعني د وخت د حاکم په اجازه مَوَات مځکه آباده کړي هغه يې مالک ګرځي ، خو که د امام بې اجازې يې آباده کړي نو بيا يې مالک نه ګرځي .

د ابويوسف او محمد په آند که څوک مَوَات مځکه آباده کړي نو د امام بې اجازې يې لا هم مالک ګرځي .
شوافع او حنابله هم د ابويوسف او محمد په شان د مَوَات د آبادولو د پاره د امام اجازه شرط نه ګڼي .

اهل الذمه يعني د اسلامي ملک تابعه لرونکى هستوګن هم د مسلمانانو په شان که مَوَات مځکه آباده کړي د هغه مالک ګرځي ، البته اهل الذمه ته د امام اجازه د درو واړو امامانو په آند شرط ده .

د بل مځکه يا دا ډول مځکه چي په هغه کي يو څوک خاص حق ولري په مَوَات کي نه راځي ، دغه ډول په ښار کي دننه مځکه هم په مَوَات کي نه راځي ، د ښار دباندي هغه مځکي چي د ښار هستوګن ګټه ځني اخلي هم په مَوَات کي نه راځي .

کومي مځکي چي په مَوَات کي نه شمېرل کيږي هغه که څه هم ناآباده وي بيا يې هم په آبادولو هيڅ څوک مالک نه ګرځي .
 
تَحْجِيرُ
که څوک پر مَوَات مځکه ګرد چاپېر کرښه يا جر وکاږي او يا نښي پر ودروي نو ودې ته  تَحْجِيرُ وايي ، په تَحْجِيرُ څوک د مَوَات مځکي مالک نه ګرځي ، البته د  تَحْجِيرُ لکبله يې آبادول په ده پوري ځانګړتيا او اختصاص پيدا کوي يعني تر بل هر چا دى د دغي مځکي د آبادولو حق لري .
 
د  تَحْجِيرُ مده
د  تَحْجِيرُ آخري مده درې کلونه ده ، که څوک پر مَوَات مځکه کرښه يا جر راوګرځوي او په درو کلونو کي يې لا هم په تعمير ، درختو يا څاه کښلو آباده او د استفادې وړ و نه ګرځوي ، بيا امام دا مځکه ځني اخيستلاى سي څو بل چا ته يې ورکړي او هغه کس يې آباده کړي .

د څاه حريم
که څوک په دښت يعني مَوَات مځکه کي څاه وکاږي حريم يې هم د هغه کيږي او بل څوک يې په حريم کي آبادي نسي کولاى ، نه څاه پکښي کښلاى سي او نه يې په آبادولو څښتن ګرځي .

د څاريو د اوبولو څاه څلوېښت ذراع حريم لري ، څوک وايي د څلورو اړخونو حريم يې څلوېښت ذراع دى ، خو صحيح قول دا دى چي د هر اړخ لخوا څلوېښت ذراع حريم لري .

د کښت د اوبولو څاه د ابويوسف او محمد په آند شپېته ذراع حريم لري ، د ابوحنيفه په آند د کښت څاه هم څلوېښت ذراع حريم لري .
د چينې حريم د هر اړخ لخوا پنځه سوه ذراع دى .

د ويالې حريم
که څوک په مَوَات مځکه کي وياله تېره کړي ، نو د ويالې حريم يې د ابويوسف په آند د هر اړخ څخه د ويالې په نيمايې دى او د محمد رحمه الله په آند بيا د هر اړخ څخه د ويالې په اندازه دى .

که څوک د بل چا په مځکه کي وياله ولري ، د ابوحنيفه رحمه الله په آند دا کس حريم نه لري ، البته که د حريم د اثبات د پاره شاهدان ولري نو بيا د حريم حق پيدا کوي د يارانو په آند د تګ او راتګ د پاره او د ويالې د خاورو د اچولو د پاره يې د ويالې بازو حريم کيږي .

د بل په حريم کي څوک څاه نسي کښلاى البته که دوه تنه څنګ پر څنګ مځکه ولري په دوى دوو کي هر يو د خپلي مځي پر هر ځاى څاه کښلاى سي که څه هم يې څاه د هغه بل و څاه ته په ډېر لږ واټن کي وي ځکه د بل په ملکيت کي د څاه څښتن د حريم حق نه لري .

د ذراع اندازه
ذراع د لاس د څنګلي څخه بيا د ګوتو تر سرونو پوري ليڅي ته وايي ، ذراع ګزه ته هم وايي ، کوم چي د مځکي او ټوکرانو اندازه په معلوميږي ، يو ذراع شپږ قبضې ( موټه ) يعني څلرويشت ګوتي کيږي ، يوه ګوته د شپږو ميانه وو وربشو په اندازه ده چي څنګ پر څنګ کښېښول سي .

يو ذراع د ننني عصر د شپږ څلوېښت اشاريه دوو سانتيو سره برابر دى .
د متر په حساب د څاه حريم هر اړخ ته( ۱/۲- ١٨ ) اتلس نيم متره کيږي .
 
----------------------------
مأخذ: فقه المبتدي - نکاح برخه
 
مخکنۍ ليکنه: ستر
تبصره
يو نوم خامخا وليکئ.دغه نوم تر ٤٠ تورو زيات دى.
برېښناليک خامخا وليکئ.دغه برېښناليک تر ٤٠ تورو زيات دى.دغه برېښناليک باوري نه دى!.
متن خامخا وليکئ.متن تر وروستي بريده رسېدلى دئ.

  که نه لوستل کېږي دلته کليک وکړئ.  

سرته